लेखक – प्रविण पारसे
दिवस मावळनीला लागला होता, प्रवाशांची घरी
परतण्याची लगबग दिसून येत होती. शाळेच्या पोरांची बस केव्हा लागते आणि कधी आपल्या
गावी जातो ह्या गोष्टीची प्रचंड आस मनातून जाणवत होती. घसा कोरडा पडलेला असताना
सुद्धा पाण्यासाठी गेल्यावर पुढील बस चुकेल म्हणून कित्येक लोक ऑक्टोंबर
महिन्यातील त्या सूर्यदेवाच्या दाहकतेला सहन करत आतुरतेने लाल डब्याची वाट पाहत
होते. सर्व महाविद्यालयीन तरुणी नेहमीप्रमाणे बस स्थानकाच्या एका ठराविक जागेत
दाटीवाटीने जमा झालेल्या दिसल्या. वृद्ध महिला व पुरुष चवड्यावर बसून कपाळाला हात
लाऊन दुरूनच गाडीची वाट पाहत स्वत:च तोंडाशी काहीतरी पुटपुटत घरी जाण्याच्या ओढीने
कासावीस झालेले दिसत होत्या. मीही आज ऑफिस च्या कामानिम्मत जत च्या स्थानकावर होतो,
कामाचा व्याप सकाळीच आवरला मग विचार केला आजोळी जाण्याच्या. जत पासून साधारण ३० ते
३५ किमी च्या अंतरावर माझे आजोळ. नेहमीप्रमाणे दुष्काळी भागाला शेतीच्या
टंचाईप्रमाणेच दळनवळनाची सुद्धा टंचाई. या सर्व गोष्टीवर सर्वांचा भरवसा फक्त लाल
डब्याच्या गाडीवर ते म्हणजेच आपले महामंडळ. लहानपणापासून या मार्गावर खूप प्रवास
झाले, खूप काही पहिले अनुभवले फक्त आज हे सर्व मनातून कागदावर उतरवण्यासाठी हा
लेखप्रपंच.
इतक्यात बस स्थानकातील निरीक्षकाने माईक वर
पुकारले की संबंधित गावी जाणारी बस संबंधित फलाट वर उभी आहे असे निरीक्षकाने
पुकारताच एकाच कल्लोळ माजला लोक हातातील गाठोडी आणि पिशव्या सावरत फलाटाच्या
दिशेने पळताना दिसत होते, पळत असताना निरीक्षक अजून त्या गाडी बद्दल काहिती माईक
वर पुकारत आहे याचेही त्यांना भान नव्हते.
हे सर्व चालू असताना आतील वर्कशॉप मधील एक जुनी रंग उडालेली गाडी हळूहळू त्या
फलाटाच्या दिशेने येत होती. गाडीचा उडालेला रंग आणि इंजिन आणि ब्रेक चा कर्कश आवाज
त्या गाडीच्या उभ्या आयुष्यातील लोकसेवेची साक्ष देत होता. हे सर्व चित्र चालू
असतानाचा गाडी येऊन थांबली तोच सर्वाची घाई त्या गाडीत चढायची ती गाडी होती जत ते
इंचगिरीमठ या मार्गावरील, सदर मार्ग जत-वळसंग-शेड्याळ-दरीकोनुर-दारीबडची इत्यादी
सर्व मार्गावर प्रवास करून ती तिचा टप्पा गाठणार होती.
बस
आल्यावर तोच बसच्या वाहकाने बसचा दरवाजा एका विशिष्ट कलेने उघडला तोच प्रवाश्याची
आत चढन्याची घाई. महाविद्यालयीन तरुणांनी आधीच खिडकीतून रुमाल आणि कॉलेजची दप्तरे
टाकून जागा बळकावल्या होत्या, इकडे महिला गाडीत जाण्यास धडपडत होत्या, हातातील दोन
कापडी पिशव्या सांभाळत दुसरीकडे आपल्या बारक्या मुलाला पुढे करत गाडीत जागा मिळेल
या आशेने महिलांची लगबग चालू होती. शाळेच्या आणि कॉलेजच्या मुली एका बाजूला थांबून
पुरुषी अहंकाराला आधी वाट देत होत्या ते सर्व झाल्यावर त्या गाडीत गेल्या. या सर्व
धांदलीत एक साधारण वयाने १८ ते १९ वय असलेला, घामाने चिंब भिजलेला पण चेहऱ्यावर एक
वेगळीच चमक असलेला मुलगा हातात उसाच्या रसाचे ग्लास घेऊन गाडीतल्या गर्दीत
बिनदिक्कत शिरला जणू काय गाडी म्हणजे आपले घरच. तो गाडीत शिरताच कंडक्टरने
कापाळाला आठ्या घालून फक्त त्याच्याकडे पहिले पण तो काही बोलला नाही. आपण या
संकल्पनेला शहरी भाषेत म्हणतो म्युच्युअल अंडरस्टੱੱडिंग. बस च्या ड्रायव्हरने बस चालू केली आणि
काही अंतर स्थानकाच्या बाहेर येताच एक नऊवारी साडी नेसलेली एक बाई तिच्या दोन लहान
लेकरांसह एक छोटसं पोत सांभाळत गाडीच्या दिशेने पुढून पळत आली आणि तिने गाडीला हात
केला, बस च्या वाहकाने काहीश्या नाराजीच्या स्वरानेच गाडीची बेल मारून तिला व त्या
लहान पोरांना गाडीत घेतले. अश्या प्रकारे शेवटी गाडी जतच्या बाहेर पडलीच आणि मुख्य
मार्गाला लागली तोच चालक आणि वाहकाने सुस्कारा सोडला. अजून एक खुओ मोठे दिव्य
वाहकाला पार पाडायचे होते ते म्हणजे बसमधील सर्वाची तिकिटे काढणे होय, दिव्यचं ते
! इतक्या गर्दीत हे अवघड काम पार पडण्याचे ! तरीही मोठ्या चपळाईने आणि कन्नड
भाषेचा वापर करून साधारण पंधरा एक मिनिटात त्याने लीलया हे काम पार पाडले. गाडी
काही मिनिटांनी वळसंग या गावात पोचली तिथे पहिले तर मी थक्कच झालो. साधारण १७ ते
१८ शाळेतील मुलींचा एक घोळका बसची आतुरतेने वात पाहत असताना दिसून आला. आता या
सगळ्या मुली या बस मध्ये कश्या बसणार हा खूप मोठा प्रश्न प्रवाश्यांना भेडसावत
होता, पण वाहकाने हे काम सुद्धा लीलया करून दाखवले.
अश्या प्रकारे हा प्रवास साधारण एका तासात
माझ्या आजोळी येऊन थांबला व मी बस मधून बाहेर पडलो सूर्यदेव आता जवळपास झोपेच्या
अधीन झाले होते त्यांनी त्यांची प्रखरता कमी केली होती. त्या मंद उजेडात पाठमोऱ्या
लाल आकृतीकडे पाहत या महान सेवेस मनोमन शाबासकी देत मी घरी पोहोचलो.
